Hoor eens even: weg met onze schuchterheid

Op gehoorverlies ligt soms nog een taboe. In reclames worden hoortoestellen gepromoot die ‘onzichtbaar’ zijn. Maar je gehoorverlies verbergen, levert je weinig op. Ook met gehoorapparaten zijn er nog genoeg lastige situaties.

Voor mij was het ooit een eyeopener toen een andere slechthorende me vertelde dat zij altijd direct zegt dat ze slechthorend is. Voor haar was dat de normaalste zaak. Ze vond het niet iets om zich voor te schamen en vond het handiger als mensen direct wisten dat ze soms moeite had met verstaan.

Die gedachte, dat je er maar beter open over kan zijn, is niet nieuw. Ik bezocht eind september de tentoonstelling Hoor eens even (nu online te bekijken). ‘Weg met onze schuchterheid’ stond daar groot op een pilaar. Ik las er de verhalen over doven en slechthorenden in de geschiedenis, die streefden naar een inclusievere maatschappij.

Een van hen was sociologe Harriet Martineau (1802 – 1876). Zij pleitte in haar tijd al dat hoorhulpmiddelen zichtbaar moesten zijn, zodat mensen duidelijker gingen spreken. Wat de hulpmiddelen van die tijd waren? Grote oortrompetten, die je op de grond moest zetten en waar je je oor tegen moest houden.

Ik verdiepte me verder in het werk van Martineau en vond dit mooie citaat uit haar autobiografie:

“We moeten het taboe van [doofheid] afhalen, door er zelf over te spreken: niet onophoudelijk of sentimenteel, maar als de gelegenheid zich voordoet: moedig, opgewekt en als een vaststaand feit. Als iedereen om ons heen het als een feit behandelt, zullen onze dagelijkse moeilijkheden bijna vervagen. En als we vreemden ontmoeten kan de simpele, opgewekte verklaring ‘Ik ben erg doof’, bijna alle problemen oplossen.”

Martineau schreef dit in de negentiende eeuw, toen dove mensen nog ‘doofstommen’ genoemd werden en hoortoestellen zoals nu nog niet bestonden. De maatschappij is sindsdien gelukkig wel veranderd.

Al blijft een negatief beeld over mensen met gehoorverlies hardnekkig, zoals ook blijkt uit het artikel dat in NRC verscheen deze week: Doof of slechthorend? De psycholoog bereidde zich voor op een leven als schoonmaker. Daarin vertelde een werkgever over de koudwatervrees die hij had: “Ik was wel zenuwachtig voor het sollicitatiegesprek, want ik had nog nooit met een doof persoon gesproken. Ik wist helemaal niet hoe dat zou gaan.” Het bleek nergens voor nodig: de vraag of hij meer mensen met gehoorverlies wil aannemen beantwoordt hij nu met een volmondig ‘ja’.

Succes met je werkweek!

Stan