De kunst zit in de de details

Goedemorgen,

De winter lijkt nu echt aangebroken, de eerste sneeuwvlokken zijn gevallen. Kerstbomen worden opgezet, lichtjes buiten gehangen en de eerste schaatsen worden van zolder gehaald. Althans, wérden, want inmiddels is de temperatuur weer ruim boven nul. Of we dit jaar nog Hollandse wintertaferelen gaan zien? Ik hoop erop, maar verwacht er weinig van.

Dit kunstwerk, Winterlandschap met ijsvermaak, is een typisch schilderij van Hendrick Avercamp. Ik zag het vier jaar geleden tijdens de opening van de Week van de Toegankelijkheid in het Rijksmuseum, toen de handelingen van verschillende figuren (zoals de palingsteker) op een prachtige manier visueel werden vertolkt door de dove acteur John van Gelder.

⛸️ Winterse taferelen

Hendrick Avercamp werd ook wel ‘de Stomme van Kampen’ genoemd. Die bijnaam verwees naar het feit dat Hendrick doof was en niet sprak. Dat hield hem echter niet tegen om Nederlands bekendste schilder van winterse taferelen te worden.

Hij werd geboren in Amsterdam in 1885, maar groeide op in Hanzestad Kampen, waar zijn ouders naartoe verhuisden toen hij één was. Hij kwam uit een welvarend gezin, zijn vader was stadsarts en apotheker. Hendricks broers volgden het pad van hun vader, maar hijzelf werd schilder.

Het vak leerde hij in Amsterdam. Door zijn welgestelde familie kon hij in de leer bij kunstschilders, zoals Pieter Isaacsz. Hij werd beïnvloed door vluchtelingen uit Vlaanderen, die in die tijd al een lange traditie hadden van het schilderen van winterse landschappen.

🎨 Oog voor detail

Het is niet precies duidelijk welke invloed het op Hendricks leven heeft gehad dat hij doof was. Er wordt wel geschreven dat hij door de stilte om hem heen een sociaal geïsoleerd leven leidde. Bovendien zou hij zeer afhankelijk geweest zijn van zijn moeder, waar hij altijd bleef inwonen. Hij trouwde nooit.

Hoe het ook precies zit, het is duidelijk dat Avercamp in ieder geval een scherp oog voor detail had. Hij liet zich inspireren door Pieter Breughel de Oudere, die bekend is van de talloze figuurtjes op zijn schilderijen. Dat is ook een kenmerk van Avercamps werk: de talloze mensen op het ijs, en de grappige situaties. Zoals Koen Kleijn in De Groene Amsterdammer schrijft:

💰 Commercieel succes

Naast zijn oog voor detail had Avercamp ook een neus voor commercieel succes: de niche van het winterlandschap sloeg aan en zijn schilderijen werden goed verkocht.

Zijn schilderen geven mij een beetje een Waar is Wally?-gevoel; je kan er lang naar blijven kijken om steeds nieuwe details te ontdekken. Erg vermakelijk. Of je van dit verhaal nog wat kan opsteken? Nou, misschien dit: volg je obsessies.

Fijne werkweek!

Stan